Niechęć do jedzenia to częsty problem wśród osób starszych. Kiedy dotyka on naszego bliskiego, czasami nie wiemy, jak sobie z tym poradzić. Rodzic lub dziadek może odmawiać zjedzenia posiłku, niezależnie od tego, co widzi na talerzu. Zdarza się, że rezygnuje z dania, które jeszcze do niedawna było jego ulubiony. Jeżeli taki stan rzeczy trwa dłużej, może skutkować niedożywieniem, co prowadzi do zagrożenia zdrowia i życia. Skąd się bierze brak apetytu u seniora i jak mu zaradzić?
Dlaczego senior nie chce jeść? Powodów może być kilka, a głównym jest zwykle starzenie się organizmu. W podeszłym wieku naturalny metabolizm zwalnia i zmniejsza się ilość hormonów oraz enzymów odpowiedzialnych za apetyt. W efekcie możemy zaobserwować zbyt szybkie odczucie sytości lub zupełny brak uczucia głodu. Przyczyną jadłowstrętu u seniora mogą być też problemy ze smakiem i węchem. Niemożność wyczucia – tak kiedyś lubianego – smaku potraw sprawia, że nasz bliski czuje niechęć do ich jedzenia. Warto też pamiętać o chorobach przewlekłych: schorzeniach układu pokarmowego, wrzodach żołądka, refluksie, nowotworach, chorobie wieńcowej i wielu innych. Dolegliwości te wpływają na poziom apetytu, a leki dodatkowo go zaburzają.
Brak apetytu u seniora nierzadko ma swoje źródła w psychice. Świadomość starzenia się i rosnących ograniczeń organizmu wpływa na nastrój. W rezultacie nasz rodzic lub dziadek może mieć poczucie, że jedzenie nie jest mu w ogóle potrzebne. Warto tu wspomnieć o depresji, która jest (wbrew pozorom) często spotykana wśród osób starszych. Niechęć do spożywania posiłków może być jednym z jej objawów. Przyczyną braku łaknienia bywa też niedostatek aktywności fizycznej, doskwierający zwłaszcza seniorom leżącym. Niewielka ilość ruchu to brak stymulacji ośrodka głodu – dlatego nasz bliski może nie odczuwać potrzeby jedzenia. Pamiętajmy też o tym, że osoby starsze z racji ubytków w uzębieniu mogą mieć kłopot z gryzieniem, co również może wpływać na apetyt.
Warto wiedzieć, że mniejsze zapotrzebowanie kaloryczne u seniorów to zupełnie normalna sprawa. Jednak długotrwały brak apetytu i ciągłe odmawianie spożywania posiłków zaburza funkcjonowanie organizmu i skutkuje niedożywieniem. Osoba starsza, która znacznie ogranicza dzienne spożycie kalorii, jednocześnie nie dostarcza organizmowi niezbędnych witamin i składników mineralnych. To prowadzi do rozwoju wielu poważnych dolegliwości, jak na przykład:
Niedożywienie może też skutkować słabszą odpornością organizmu – w rezultacie senior częściej choruje. Lekarze obserwują też mniejszą wydolność organizmu, szybsze męczenie się, nagły spadek masy ciała czy zmniejszoną tolerancję na leki. Pamiętajmy, że w podeszłym wieku niedożywienie jest szczególnie groźne, gdyż może prowadzić nawet do wyniszczenia organizmu i śmierci.
Na początek określmy przyczynę tego, że nasz rodzic lub dziadek nie chce jeść. Najprościej będzie go o to zapytać. Może porcje są duże albo nieatrakcyjnie podane? A może osoba starsza ma określone preferencje smakowe i nie chce poza nie wykraczać? W zależności od powodu niechęci do jedzenia mamy kilka dróg, którymi możemy pójść.
Pełnowartościowa dieta: niech posiłki podawane seniorowi będą prawidłowo zbilansowane, a przy tym lekkostrawne. Najlepszym rozwiązaniem są potrawy gotowane, duszone i pieczone. Niech na talerzu naszego bliskiego znajdą się warzywa, chude mięso, ryż czy kasza, a dwa razy w tygodniu ryba. Zamiast soli używajmy aromatycznych przypraw. Dopilnujmy, żeby forma i konsystencja potraw odpowiadała możliwościom osoby starszej. Do każdego posiłku podajmy wodę lub słabą herbatę, Warto pamiętać, że niektóre produkty w ogóle nie powinny znaleźć się w diecie seniora. Mowa o wysoko przetworzonych czy gotowych daniach.
Atrakcyjne dania: zadbajmy o to, by podawane rodzicowi lub dziadkowi potrawy były ciekawe i apetycznie wyglądały. Nie bez powodu mówi się, że jemy również oczami – kolorowe dania z różnymi warzywami zachęcają do jedzenia bardziej, niż jednobarwna owsianka.
Preferencje seniora: przypomnijmy sobie, co lubi osoba starsza i to jej proponujmy. Ulubione dania to doskonałe remedium na brak apetytu u seniora. Nigdy nie zmuszajmy go do jedzenia czegoś, czego nie lubi.
Częstotliwość podawania posiłków i ich rozmiary: dobrze jest proponować bliskiemu mniejsze porcje, ale częściej. Zbyt duże danie może wywoływać stres – senior jest przekonany, że nie da rady tego zjeść.
Atmosfera podczas posiłku: niech obiad czy kolacja będą chwilą na bycie razem. Gdy nasz bliski skojarzy jedzenie z przyjemnym towarzystwem, rozmowami i śmiechem, łatwiej będzie go zachęcić do jedzenia. Możemy skorzystać też z prostych trików: ulubiona zastawa, kwiaty w wazonie czy ładne serwetki zwiększają naszą szansę na sukces. Jeśli osoba starsza ze względu na stan zdrowia dłużej je, okażmy cierpliwość i wspierajmy ją.
Chociaż brak apetytu u seniora zwykle jest spowodowany wiekiem, to nie należy go lekceważyć. Dołóżmy wszelkich starań, żeby rozwiązać problem i nie dopuścić do pogorszenia stanu zdrowia naszego bliskiego.