Niedobór witamin u seniora: objawy i zapobieganie

Każdy ludzki organizm, niezależnie od wieku, potrzebuje witamin. Są to związki organiczne, dzięki którym ciało i umysł funkcjonują prawidłowo. Wspierają nasza odporność, wzmacniają układ kostny i mięśnie, dbają o skórę i włosy. Jednak z upływem lat zdolność przyswajania witamin staje się coraz mniejsza. Na dodatek seniorzy często jedzą posiłki jednostajne, ubogie w składniki mineralne. Nie bez znaczenia pozostają też przyjmowane leki. Jak zatem rozpoznać niedobór witamin i w jaki sposób go uzupełnić?

Witaminy, których potrzebują osoby starsze

Po ukończeniu 60 roku życia potrzeby organizmu się zmieniają. Seniorzy częściej zapadają na choroby przewlekłe i sezonowe infekcje, są osłabieni. Dlatego bardzo ważne jest dostarczanie organizmowi niezbędnych składników odżywczych. A jakich witamin i minerałów potrzebują osoby starsze? Lekarze wymieniają tu przede wszystkim witaminę A (odpowiadającej za wzrok), witaminy C, D i E, a także wapń, żelazo, magnez i potas. I chociaż najprostszym rozwiązaniem mogłyby się tutaj wydawać tabletki – nie tędy droga. Głównym źródłem wymienionych witamin i minerałów powinno być pożywienie. Warto, by dieta osoby starszej była odpowiednio zbilansowana. Zadbajmy więc o jej urozmaicenie i zwróćmy uwagę na to, czy nasz bliski spożywa produkty z każdej grupy. Podstawą diety seniora są: warzywa, owoce, produkty zbożowe, chude mięso i ryby, nabiał, jaja i zdrowe tłuszcze – dokładnie w tej kolejności.

Podawajmy rodzicowi lub dziadkowi posiłki dostosowane do jego wieku, metabolizmu, stanu zdrowia i aktywności fizycznej. Pamiętajmy, że niedobór witamin często oznacza, że organizmowi seniora brakuje więcej niż jednej substancji odżywczej. Najczęściej wśród seniorów obserwuje się objawy niedoboru witaminy D, a także niedobór witamin z grupy B. Przyczyną są zwykle stale przyjmowane leki, choroby i monotonne odżywianie. Wśród osób starszych występuje również niedobór wapnia. W podeszłym wieku składnik ten gorzej się wchłania, a sami seniorzy jedzą posiłki bardziej ubogie w wapń.

Jakie są objawy niedoboru witamin i minerałów? Przede wszystkim jest to gorsze samopoczucie, które można dostrzec gołym okiem. Rodzic lub dziadek jest apatyczny, niechętny do aktywności, nie cieszy się już życiem tak samo, jak do niedawna. Skarży się na bóle mięśni i osłabienie, trudności w skupieniu i uczucie rozbicia. Skóra, włosy i paznokcie nie wyglądają zbyt dobrze. W miesiącach jesiennych i zimowych dochodzą do tego częstsze infekcje.

Dieta lekarstwem na niedobór witamin u seniora

W profilaktyce i leczeniu niedoboru witamin najważniejsze jest odżywianie. Organizm sam nie jest w stanie ich wytworzyć – wyjątkiem jest jedynie witamina D. Dostarczamy ją poprzez wystawianie skóry na słońce. Objawy niedoboru witaminy D są więc szczególnie widoczne jesienią i zimą. Lekarze doradzają jej suplementację w okresie od września do maja. Wszystkie inne witaminy i minerały można uzupełnić za pomocą pożywienia. Aby więc zapobiec niedoborom, warto zadbać o prawidłową, zbilansowaną i dopracowaną dietę. Jeśli mamy jakieś wątpliwości, możemy skontaktować się z dietetykiem. Specjalista pomoże dopasować posiłki do indywidualnych potrzeb osoby starszej. Pamiętajmy też, że liczy się przede wszystkim sposób przygotowania potraw. Niektóre witaminy, jak B i C, tracą swoje właściwości w wysokich temperaturach. Dlatego dobrze jest podawać seniorowi również świeże pokarmy, niepoddane obróbce termicznej.

Większość witamin i składników mineralnych zachowuje swoje właściwości po gotowaniu. Aby jednak lepiej działały, należy przyrządzać je w odpowiedni sposób. Jeżeli gotujemy warzywa bezpośrednio w wodzie, substancje odżywcze mogą zostać wypłukane. W ten sposób spora ilość witamin pozostanie w garnku. Jak tego uniknąć? Dobrym pomysłem jest gotowanie na parze. W ten sposób warzywa staną się miękkie, a jednocześnie zachowają kolor, intensywny smak oraz najcenniejsze składniki odżywcze. Pamiętajmy, że osoby starsze, szczególnie te przewlekle chore, powinny mieć odpowiednio skonstruowane menu. Komponując posiłki, opierajmy się więc ściśle na zaleceniach lekarza i dietetyka. Samodzielne wprowadzanie jakichkolwiek zmian może odbić się na zdrowiu seniora.

Co zrobić, gdy senior nie chce jeść zdrowych produktów?

Może się zdarzyć, że nasz bliski nie będzie w stanie odżywiać się zgodnie z zaleceniami. Osoby starsze często borykają się z dolegliwościami utrudniającymi jedzenie. Są to na przykład:

• niepełne uzębienie,
• brak odczuwania smaku potraw,
• kłopoty z przełykaniem,
• zmniejszenie ilości soków trawiennych,
• choroby przewlekłe,
• dolegliwości psychiczne: przygnębienie albo stany depresyjne, skutkujące brakiem apetytu,
• leki zniekształcające smak potraw albo wywołujące zaparcia lub biegunki.

Menu osób starszych czasami ogranicza się więc do kilku ulubionych potraw. Bliski może jeść tylko te produkty, których nie trzeba gryźć albo te, które mają słodki smak. Rezygnuje przy tym z nabiału, warzyw i owoców.

Warto wiedzieć, że z wiekiem wchłanianie witamin z pokarmów słabnie. Przykładem jest chociażby witamina D. Osoby starsze rzadziej wychodzą z domu, przez co nie dostarczają jej sobie w potrzebnych ilościach. Wtedy konieczne jest zastosowanie specjalnych suplementów dla seniorów, które pomogą uzupełnić niedobór witamin. Preparaty te zawierają zwykle skoncentrowane, duże dawki składników aktywnych. Przed ich zastosowaniem skonsultujmy się jednak z lekarzem. Co prawda suplementy są szeroko dostępne w aptekach i drogeriach, ale lepiej nie dobierać ich na własną rękę. Specjalista pomoże nam dopasować suplementację do stanu zdrowia oraz do potrzeb naszego bliskiego.