Opieka nad osobą niewidomą

Wzrok jest jednym z najistotniejszych zmysłów człowieka. Trudno nam sobie wyobrazić sytuację, w której go tracimy. Nie możemy nawet wykonywać codziennych czynności czy widzieć otaczającego nas świata. Niektórzy jednak muszą sobie radzić bez zmysłu wzroku od urodzenia, inni tracą go na skutek wypadku albo choroby. Warto wiedzieć, że seniorzy mają trudniej: oprócz wady wzroku pojawia się szereg innych dolegliwości, w tym ruchowych. Jak sobie radzić z opieką nad bliskim, który nie widzi?

Senior niewidomy czy niedowidzący?

Pamiętajmy, że wady wzroku są różne i każda ma inny wpływ na życie osoby starszej. Można wyróżnić:

• Osoby niewidome, czyli te, które nie widzą od urodzenia albo straciły wzrok przed 5. rokiem życia. Zwykle tacy ludzie są najbardziej samodzielni – przyzwyczaili się już do życia „w ciemności” i potrafią nawet odróżniać pory dnia i nocy.
• Osoby słabowidzące: takie, u których nie nastąpiła całkowita utrata wzroku. Zwykle noszą one okulary korekcyjne, ale mimo tego mają bardzo ograniczony zakres widzenia. Senior, który słabo widzi, potrzebuje nieustannego wsparcia bliskich osób. Trzeba eskortować go podczas spacerów i przystosować mieszkanie do jego potrzeb.
• Osoby ociemniałe łączy to, że straciły wzrok w wypadku albo przez chorobę po ukończeniu 5. roku życia. Pogorszenie wzroku w krótkim czasie powoduje również zmiany w psychice. Poszkodowany może stracić poczucie bezpieczeństwa i izolować się od rodziny oraz przyjaciół. Jeśli więc senior jest w takiej sytuacji, będzie potrzebował dodatkowego wsparcia psychicznego.

Wada wzroku a opieka nad seniorem

Mimo, że powyżej wymienione wady wzroku różnią się od siebie, to istnieje kilka uniwersalnych zasad, które można zastosować w opiece. Przede wszystkim starajmy się nie przestawiać przedmiotów, z których bliska osoba korzysta na co dzień. Ich stałe miejsca dają seniorowi poczucie bezpieczeństwa i sprawiają, że może on być bardziej samodzielny. A jeżeli przestawienie urządzenia czy rzeczy jest konieczne, trzeba o tym od razu powiedzieć osobie starszej. Upewnijmy się, że senior przyjął komunikat do wiadomości i wie, gdzie dany przedmiot teraz jest. Możemy też wspólnie do niego podejść.

Pamiętajmy, że niewidomej osobie starszej trzeba opisywać więcej rzeczy i wyjaśniać niektóre pojęcia. Warto mówić na głos o tym, że wchodzimy do pomieszczenia albo z niego wychodzimy. Mówmy spokojnym, łagodnym tonem – niewidomy senior zwykle ma bardziej wyczulony słuch. Nawet nie do końca świadoma zmiana modulacji głosu może zostać przez niego wychwycona. Jeżeli jesteśmy zdenerwowani, powiedzmy o tym bliskiej osobie i wyjaśnijmy, dlaczego. Bardzo ważne jest też opisywanie rodzicowi lub dziadkowi otoczenia, szczególnie jeśli zaszły w nim zmiany. I zawsze pamiętajmy o ostrzeżeniu seniora, gdy stawiamy na stole talerz z gorącą zupą czy kubek z herbatą.

Codzienność osoby niewidomej

Dla niewidomego seniora nawet codzienne czynności są wyzwaniem, z jakim często nie jest w stanie poradzić sobie samodzielnie. Osoba starsza, która nie widzi, może czuć się niekomfortowo podczas mycia czy pielęgnacji. Dobrym ruchem jest mówienie jej, co za chwilę się wydarzy lub co zamierzamy zrobić. Nawet, jeśli codziennie wykonujemy te same czynności, opisujmy je i mówmy seniorowi, czego może się spodziewać. Ta sama zasada dotyczy posiłków. Dokładnie relacjonujmy to, co osoba starsza ma na talerzu, jakie smaki będzie czuła i ostrzegajmy o tym, że potrawy są gorące. Warto skorzystać z porównania talerza do tarczy zegara. Powiedzmy rodzicowi czy dziadkowi, na której godzinie znajdzie ryż, kotleta czy surówkę.

Gdy brakuje wzroku, wzmacniają się inne zmysły, w tym dotyk. Dlatego tak ważne jest, żeby pozwolić bliskiej osobie zbadać dłońmi każdy przedmiot czy przeszkodę, jakie napotyka. Warto być cierpliwym i szanować granice seniora. Opieka nad niewidomą osobą starszą wymaga dużej ilości kontaktu fizycznego, który ta nie zawsze akceptuje. Jeżeli widzimy, że rodzic lub dziadek zaczyna się denerwować, dajmy mu przestrzeń, jednocześnie pozostając blisko. Dobrze jest uprzedzać seniora przed dotknięciem go.

Także mieszkanie musi być przystosowane do potrzeb osoby z wadą wzroku. Czasami oznacza to dodatkowy sprzęt, który ułatwia poruszanie się po domu, a niekiedy wystarczą poręcze i barierki. Zadbajmy też o to, żeby na podłodze w łazience znalazły się antypoślizgowe maty, a na meblach zabezpieczenia. Pamiętajmy o utrzymywaniu porządku w mieszkaniu i o tym, żeby wszystkie potrzebne rzeczy znajdowały się w zasięgu osoby starszej.