Gdy człowiek się starzeje, do głosu dochodzi wiele przewlekłych dolegliwości. Pogorszeniu ulegają wzrok i słuch, zdolność poruszania się, a także pamięć. Dotyczy to szczególnie pamięci krótkotrwałej – osoba starsza pamięta to, co stało się w przeszłości, ale może nie wiedzieć, co jadła na śniadanie. Warto wiedzieć, jak odróżnić zwyczajne zaburzenia pamięci od poważnych chorób, takich jak demencja starcza, a także, jak im zapobiegać. Oto kilka wskazówek, które przydadzą się bliskim seniora.
Trudności z zapamiętaniem numeru telefonu, imienia danej osoby czy ze znalezieniem jakiejś rzeczy są w podeszłym wieku normalne. Mózg nie funkcjonuje już tak wydajnie, jak kiedyś. Z niewielkimi problemami można sobie jednak poradzić za pomocą ćwiczeń pamięci. Dobrze jest też planować dzień z wyprzedzeniem i wspomagać pamięć bliskiej osoby poprzez notatki. Jeżeli jednak zaburzenia te zaczynają wpływać na życie wszystkich domowników, konieczna będzie konsultacja lekarska. Co powinno nas zaniepokoić? Przede wszystkim:
Takie objawy mogą świadczyć o tym, że rozwija się demencja starcza. Co to jest demencja? Mówiąc krótko, jest to schorzenie wywoływane przez choroby neurodegeneracyjne. Należą do nich: choroba Alzheimera, Parkinsona, otępienie czołowo-skroniowe, naczyniopochodne, otępienie z ciałami Lewiego i mikroudary. Częstym schorzeniem jest też skleroza. Jest ona wynikiem miażdżycy, czyli zmniejszenia przepływu w tętnicach na skutek zalegania złogów cholesterolowo-wapniowych. W efekcie do mózgu dociera mniej krwi i tlenu, a neurony ulegają obumarciu. Osoba chora na sklerozę ma różne zaburzenia neurologiczne i psychiczne. Sklerozie można zapobiec poprzez prawidłową dietę i aktywność fizyczną.
Opieka nad chorym rodzicem, który ma zaniki pamięci, polega przede wszystkim na dopasowaniu sposobu komunikacji. Trzeba dostosować do sytuacji zarówno słowa, jak i mowę ciała. Mówiąc do seniora, zawsze stójmy do niego przodem i utrzymujmy kontakt wzrokowy. Sprawdzą się też ciepłe gesty, jak położenie ręki na ramieniu czy na dłoni osoby starszej. Używajmy normalnych słów, nie zdrabniajmy nadmiernie i nie mówmy jak do dziecka. Jeśli do domu przychodzą goście, spokojnie przypomnijmy naszemu bliskiemu ich imiona. Rozmawiając z seniorem, ograniczmy do minimum zewnętrzne bodźce. Ściszmy telewizor i radio, mówmy powoli i wyraźnie, spokojnym głosem. Jeżeli jest taka potrzeba, powtórzmy i dajmy rodzicowi lub dziadkowi czas na odpowiedź.
Niezwykle ważne jest też przystosowanie mieszkania. Opieka nad osobą starszą cierpiącą na zaniki pamięci to czasem wyzwanie. Warto więc zapewnić bliskiemu maksimum bezpieczeństwa. Zacznijmy od zabezpieczenia niebezpiecznych oraz cennych przedmiotów. Schowajmy noże, detergenty, małe rzeczy, które można połknąć, a także ważne dokumenty, żeby uchronić je przed zniszczeniem. Do podawania posiłków wykorzystujmy plastikowe naczynia. Zainstalujmy zabezpieczenia na gniazdka elektryczne, kurki z gazem, okna i drzwi wejściowe. Dla bezpieczeństwa osoby starszej lepiej też pozbyć się zasuw i zatrzasków, aby nie zamknęła się w jednym z pomieszczeń. Dobrym pomysłem będzie przyklejenie na drzwiczkach szafek karteczek z opisem, co jest w środku. Opisać możemy też zdjęcia w ramkach i albumach fotograficznych. To ułatwi rodzicowi czy dziadkowi przypomnienie sobie, kto jest na zdjęciach.
Sposobem na postępujące zaniki pamięci jest stymulowanie pracy mózgu. W tym celu należy podejmować zarówno aktywności umysłowe, jak i fizyczne. Jeśli stan zdrowia naszego bliskiego na to pozwala, zaproponujmy mu spacery albo nordic walking. Sprawdzi się nawet wspólne wyjście po zakupy. Możemy połączyć je z zapamiętaniem listy zakupów albo kolejności sklepów, które chcemy odwiedzić. Dobrym treningiem jest też zapamiętywanie nazw mijanych ulic. Wyznaczmy też jeden dzień na rozrywki intelektualne. W weekendowe popołudnie wspólnie z rodzicem czy dziadkiem rozwiązujmy krzyżówki, zagadki, układajmy puzzle albo grajmy w szachy. Ćwiczenia to jednak nie wszystko. Mózg pracuje wydajniej, jeśli jest odpowiednio dotleniony i ukrwiony. Oprócz czasu spędzonego na świeżym powietrzu przyda się spokojny sen oraz odpowiednia dieta. Niech nie zabraknie w niej owoców, warzyw, ryb, pełnoziarnistego pieczywa, brązowego ryżu i ziaren: słonecznika, soi, dyni.
Pamiętajmy, że problemy seniora z pamięcią są frustrujące nie tylko dla nas, ale i dla niego. Jeśli więc podejrzewamy, że u bliskiej osoby może rozwijać się demencja starcza, postarajmy się jej pomóc. Treningi pamięci, dieta stymulująca mózg i aktywność fizyczna spowolnią nieco postęp choroby. Warto jednak wiedzieć, że demencja starcza jest chorobą, która nie ulegnie cofnięciu. Kłopoty z czasem będą się pogłębiać, a my możemy nie czuć się na siłach, żeby im sprostać. W takich sytuacjach nieocenioną pomocą jest doświadczona opiekunka osób starszych. Ma ona doświadczenie w pracy z chorymi seniorami i doskonale wie, jak reagować w trudnych momentach.