Opieka nad seniorem z endoprotezą biodra

Jedną z najczęściej spotykanych dolegliwości wśród seniorów jest dziś zwyrodnienie stawu biodrowego. Trudno jest ją rozpoznać, gdyż w początkowym stadium może przebiegać bezobjawowo. Osoby starsze zwykle zgłaszają się do lekarza później, gdy mają już duże problemy z poruszaniem się. Leki wtedy nie wystarczą – nieraz konieczna jest interwencja chirurga i wszczepienie endoprotezy. Jakie są przyczyny uszkodzenia stawu biodrowego, co to jest endoproteza i jak wygląda życie po zabiegu? Na te pytania odpowiemy w dzisiejszym artykule.

Zwyrodnienie stawu biodrowego – objawy i przyczyny

Problemy ze stawem biodrowym mogą narastać niepostrzeżenie przez całe lata. Wpływa na to przede wszystkim wiek i naturalne pogarszanie się kondycji organizmu. Istnieją jednak czynniki, które mogą znacznie przyspieszyć ten proces. Mowa tu chociażby o predyspozycjach genetycznych, płci (schorzenie częściej dotyka kobiety), wadach wrodzonych, urazach, złamaniach, upadkach, a nawet nadwadze. Przyczynami rozwoju choroby zwyrodnieniowej często są też choroby, jak niedoczynność tarczycy, cukrzyca. Nie bez znaczenia jest również zły poziom cholesterolu, niezdrowa dieta i siedzący tryb życia.

Na jakie objawy powinniśmy zwrócić uwagę? Przede wszystkim na to, czy senior nie skarży się na sztywność w okolicach stawu biodrowego przy wstawaniu lub siadaniu. Nie bagatelizujmy tego, nawet jeśli po paru chwilach dolegliwości mijają. Zapytajmy naszego bliskiego, czy czuje ból w okolicach biodra, w pachwinach i w dolnej części pleców. Na początku bolesność może być niemal nieodczuwalna, a później się nasilać, aż wreszcie występować także podczas leżenia. Warto szybko zareagować i zaproponować rodzicowi lub dziadkowi wizytę u lekarza. Jeśli będziemy zwlekać, postępująca choroba może doprowadzić do utraty samodzielności. Gdy choroba nie jest jeszcze mocno rozwinięta, lekarz zaleci mało inwazyjne zabiegi: fizjoterapię, artroskopię czy wszczepienie kwasu hialuronowego. W przypadku zaawansowanych objawów konieczna będzie endoproteza stawu biodrowego.

Czym jest endoproteza i jak działa?

Endoproteza to sztuczny staw biodrowy, zbudowany tak samo, jak jego prawdziwy odpowiednik. Jej elementy są wykonane z materiałów obojętnych dla organizmu – metalu (niklu, kobaltu, tytanu), ceramiki albo tworzywa sztucznego. Operacja stawu biodrowego jest przeprowadzana w znieczuleniu miejscowym, a jeśli stan zdrowia pacjenta na to pozwala, można zastosować znieczulenie ogólne. W czasie zabiegu lekarz usuwa zniszczone elementy stawu i zastępuje je sztucznymi odpowiednikami. Zabieg trwa około 1-2 godziny. Niestety, endoproteza nie jest niezniszczalna ani nie regeneruje się tak, jak naturalny staw w ciele człowieka. Po jakimś czasie nadaje się do wymiany. Na szczęście obecnie endoprotezy są skonstruowane tak, by wytrzymały kilkanaście, a nawet dwadzieścia lat. Konieczne jest jedynie stosowanie się do podstawowych zaleceń.

Tuż po zabiegu endoprotezoplastyki, czyli wszczepienia endoprotezy, pacjent pozostaje w szpitalu przez kilka dni. Leczenie nie kończy się jednak z dniem powrotu do domu. Trzeba czasu, aby sztuczny staw biodrowy zyskał sprawność. Potrzebna jest więc długotrwała rehabilitacja. W zależności od konkretnej osoby i jej stanu zdrowia odzyskanie sprawności może potrwać od kilku miesięcy do roku. Ważne jest, by osoba starsza powstrzymała się od schylania, dźwigania, mocnych ruchów rotacyjnych czy zginania stawu biodrowego pod kątem prostym. Nadmierne eksploatowanie protezy może skutkować zwichnięciem albo poluzowaniem protezy. I chociaż zalecenia te wyglądają na proste, to mogą utrudniać wiele codziennych czynności. Nasz bliski potrzebuje wsparcia w sytuacjach, w których dotychczas radził sobie sam, chociażby przy wchodzeniu i schodzeniu ze schodów, wstawaniu czy siadaniu. Dla nas często oznacza to całodobową gotowość do pomocy. W takim przypadku warto rozważyć zatrudnienie opiekunki, która wspomoże nas w obowiązkach i zapewni rodzicowi lub dziadkowi towarzystwo.

Życie z endoprotezą stawu biodrowego

Osoba z endoprotezą, która dopiero co wyszła ze szpitala, jeszcze przez jakiś czas może mieć problemy z poruszaniem się. Bardzo ważne jest, by mieszkanie było dostosowane do jej nowych potrzeb. Trzeba sprawdzić, czy na podłodze nie ma przedmiotów, o które senior mógłby się potknąć i upaść. Uważajmy na wszelkie dywany, chodniki, leżące i zwisające kable oraz na progi. Zainwestujmy w antypoślizgowe maty, które położymy w łazience i kuchni. W korzystaniu z urządzeń sanitarnych pomogą specjalne uchwyty, krzesła i ławeczki. Upewnijmy się też, że krzesła mają odpowiednią wysokość – rodzic lub dziadek, siedząc, powinien dotykać stopami podłogi. Jest to konieczne, aby przy siadaniu zachować właściwy kąt między tułowiem a nogą. Dobrym pomysłem okażą się drobne rekwizyty, takie jak specjalna łyżka do butów z długim uchwytem czy profesjonalne chwytaki: pomogą seniorowi w codziennym funkcjonowaniu.

Czy po wszczepieniu endoprotezy można uprawiać sport? Tak, o ile nie ma ku temu przeciwwskazań. Jeżeli przed operacją nasz bliski był aktywny, z pewnością będzie chciał kontynuować ten tryb życia. Wybierając ćwiczenia dla osób starszych z endoprotezą biodra, poradźmy się lekarza. Niewskazane są sporty znacznie obciążające stawy biodrowe i kolanowe: biegi długodystansowe, piłka nożna, koszykówka, siatkówka, narciarstwo zjazdowe, tenis, sztuki walki. Jednak nasz rodzic lub dziadek wciąż ma do dyspozycji lekkie aktywności, takie jak pływanie, jazda na rowerze, nordic walking, narciarstwo biegowe, taniec, a także siłownia (bez nadmiernego obciążenia).

Ważne, żebyśmy i my, i nasz bliski, dokładnie przestrzegali zasad rehabilitacji po zabiegu. Dzięki temu nie tylko zapewnimy rodzicowi lub dziadkowi lepszą opiekę, ale też pomożemy szybciej odzyskać sprawność i cieszyć się aktywnością – bez bólu – przez długie lata.